بن فعل

بن بخشی از فعل است که معنای آن را در بر دارد و عنصرهای صرف فعل از جمله، پایانه‌های صرفی به آن افزوده می‌شوند. زبان فارسی امروزین دارای سه بن است: بن گذشته، بن حال و بن سببی. به صرف فعل «بردن» در زمانهای گذشته‌ی ساده، گذشته‌ی ناتمام، حال ساده و حال ناتمام توجه کنید. بن گذشته‌ی این فعل «برد» و بن حال آن «بر» است.

تا جایی که به فارسی امروزین مربوط می‌شود، بن کوچکترین یکای فعل است و به یکای کوچکتری تجزیه‌پذیر نیست اما در فارسی باستان، بن از یکای کوچکتری به نام «ریشه‌‌» ساخته می‌شود. برای نمونه، فعلهای «آوردن» و «بردن» دارای بنهای زیر هستند.

در فارسی باستان، ریشه سه ریخت دارد: ضعیف، افزوده و بالانده. هر دو فعل «آوردن» و «بردن» از ریشه‌ی bar به دست آمده‌اند. bar ریخت افزوده و bərə که به صورت bṛ نیز نوشته می‌شود، ریخت ضعیف ریشه است. فعل «آوردن» از افزودن پیش‌وند â به فعل «بردن» ساخته شده‌است اما این ارتباط در فارسی نو ناپیداست و بدون آگاهی از فارسی باستان نمی‌توان به هم‌ریشگی این دو فعل پی برد. همچونین، روشن می‌شود که تلفظ درست فعل «آوردن»، همان âvordan است که در گفتار عامیانه رایج است و نه âvardan که در گفتار رسمی به کار می‌رود.