زمان حال مطلق التزامی دارای نمود مطلق (perfective) و سویهی التزامی (subjunctive) است. نمود مطلق از پیآمد داشتن کنش (نمود کامل) یا دامنهدار بودن کنش (نمود ناتمام) سخنی نمیگوید و تنها این آگاهی را میدهد که کنش در زمان حال یا آینده به انجام میرسد. سویهی التزامی نشان میدهد که این زمان بر پایهی نگرش و رویکرد ذهنی است. زبان فارسی در صرف فعل تفاوتی میان حال و آینده نمیگذارد. بنا بر این، زمان «حال مطلق التزامی» بسته به بافت جمله میتواند کار زمان «آیندهی مطلق التزامی» را نیز انجام دهد. از دید زبانشناسی نوین، نام انگلیسی این زمان perfective present subjunctive است.
روش ساخت
زمان حال مطلق التزامی بر پایهی الگوی زیر ساخته میشود:
پیشوند «ب» | بن حال | شناسهی نخستین |
صرف مثبت
من | بروم | ما | برویم |
---|---|---|---|
تو | بروی | شما | بروید |
او | برود | ایشان | بروند |
من | کار بکنم | ما | کار بکنیم |
---|---|---|---|
تو | کار بکنی | شما | کار بکنید |
او | کار بکند | ایشان | کار بکنند |
نکتههایی پیرامون پیشوند «ب»
در فعلهای مرکب، پیشوند «ب» معمولا حذف میشود.
من | کار کنم | ما | کار کنیم |
---|---|---|---|
تو | کار کنی | شما | کار کنید |
او | کار کند | ایشان | کار کنند |
اگر بن حال با واکهای به جز «i» آغاز گردد، همخوان میانجی «ی» میان پیشوند «ب» و بن حال مینشیند.
من | بیایم | ما | بیاییم |
---|---|---|---|
تو | بیایی | شما | بیایید |
او | بیاید | ایشان | بیایند |
اگر بن حال با واکهی «o» یا «a» آغاز گردد، افزون بر گرفتن همخوان میانجی «ی»، معمولا در نگارش، «الف» حذف میگردد.
من | بیافتم بیفتم |
ما | بیافتیم بیفتیم |
---|---|---|---|
تو | بیافتی بیفتی |
شما | بیافتید بیفتید |
او | بیافتد بیفتد |
ایشان | بیافتند بیفتند |
من | بیاندازم بیندازم |
ما | بیاندازیم بیندازیم |
---|---|---|---|
تو | بیاندازی بیندازی |
شما | بیاندازید بیندازید |
او | بیاندازد بیندازد |
ایشان | بیاندازند بیندازند |
موردهای ویژه
بن حال فعل «بودن» در اصل «bav» است که تلفظ آن در گذر زمان «bov» گشته. برای ساخت زمانهایی که به بن حال نیاز دارند، بن «باش» به کار میرود که در فارسی باستان، بن آیندهی فعل «بودن» است.
من | بوم bovam |
ما | بویم bovim |
---|---|---|---|
تو | بوی bovi |
شما | بوید bovid |
او | بود bovad |
ایشان | بوند bovand |
من | باشم | ما | باشیم |
---|---|---|---|
تو | باشی | شما | باشید |
او | باشد | ایشان | باشند |
فعل «داشتن» و فعلهای مرکبی که از آن ساخته میشوند، اگر معنای «دارندگی» را برسانند، در زمان حال مطلق التزامی صرف نمیشوند و به جای آن، حال کامل التزامی به کار برده میشود.
حال مطلق التزامی | حال کامل التزامی |
---|---|
اگر درس بخوانی موفق میشوی | اگر پول داشته باشی موفق میشوی |