آینده‌ی پایای گزارشی | دستور فعل و زمانهای زبان فارسی

زمان آینده‌ی پایای گزارشی دارای نمود پایا ^{(imperfective)} و سویه‌ی گزارشی ^(indicative) است. نمود پایا نشان می‌دهد که کنش در بازه‌ای از زمان آینده پایدار و ماندگار است. سویه‌ی گزارشی نشان می‌دهد که این زمان بر پایه‌ی نگرش و روی‌کرد ذهنی نیست و کنش را آن گونه که در جهان بیرون است گزارش می‌کند. نام انگلیسی این زمان از دید زبان‌شناسی نوین imperfective future است.

در ذات زبان فارسی، زمانهای حال و آینده ریختهای صرفی یکسانی دارند. آنچه در دستور، زمان حال پایا نامیده می‌شود، در حقیقت زمان «ناگذشته‌ی پایا» است که بسته به بافت جمله، نشانگر زمان حال پایا یا آینده‌ی پایا است. برای نمونه، «هر روز پیاده به دانشگاه می‌روم» (زمان حال پایا) در برابر «از هفته‌ی دیگر، هر روز پیاده به دانشگاه می‌روم» (زمان آینده‌ی پایا).

دکتر جمال رضایی در کتاب «بررسی گویش بیرجند» صفحه‌ی ۲۸۴، از ساختاری ویژه در این گویش برای آینده‌ی پایا یاد کرده‌اند که البته، در فارسی معیار رایج نیست. این ساختار در بنیان، رویکردی ^(modal) به شمار می‌رود تا زمانی زیرا در ساخت آن، فعل رویکردی ^{(modal verb)} «خواستن» به کار می‌رود. الگوی ساخت آن چونین است:

می		فعل کمکی «خواستن» به زمان حال مطلق		مصدر بریده‌ی فعل اصلی

صرف مثبت

صرف فعل ساده‌ی «رفتن»
من	می‌خواهم رفت	ما	می‌خواهیم رفت
تو	می‌خواهی رفت	شما	می‌خواهید رفت
او	می‌خواهد رفت	ایشان	می‌خواهند رفت

صرف فعل مرکب «کار کردن»
من	کار می‌خواهم کرد	ما	کار می‌خواهیم کرد
تو	کار می‌خواهی کرد	شما	کار می‌خواهید کرد
او	کار می‌خواهد کرد	ایشان	کار می‌خواهند کرد

صرف منفی

ریخت منفی آینده‌ی پایا با افزودن «نه» (na) پیش از «می» ساخته می‌شود. در نگارش رایج، «نه» پیوسته به «می» نوشته می‌شود. در فارسی معیار ایران، تلفظ «نه» پیش از «می» به ne دگرگون گشته.

صرف فعل ساده‌ی «رفتن»
من	نمی‌خواهم رفت	ما	نمی‌خواهیم رفت
تو	نمی‌خواهی رفت	شما	نمی‌خواهید رفت
او	نمی‌خواهد رفت	ایشان	نمی‌خواهند رفت

صرف فعل مرکب «کار کردن»
من	کار نمی‌خواهم کرد	ما	کار نمی‌خواهیم کرد
تو	کار نمی‌خواهی کرد	شما	کار نمی‌خواهید کرد
او	کار نمی‌خواهد کرد	ایشان	کار نمی‌خواهند کرد

نمونه

پایان دوران کرونا چه زمانی است و تا آن زمان، چند نفر جان خود را از دست می‌دهند؟
تا غروب لباس‌تان آماده نمی‌شود.
تا آن موقع می‌مانم و با تمام وجود کار می‌کنم.
واردات خودرو از سال آینده آزاد می‌شود.
سال آینده نرخ تورم ایران به هشت درصد می‌رسد.
کمتر از سه هفته‌ی دیگر اومیکرون سراسر کشور را می‌گیرد.
تابستان آینده به فرانسه سفر می‌کنیم.
با خاطیان ورزشگاه آزادی برخورد می‌شود.
می‌باید به ژرفنا در آیم [...] به زبان مردمان، همان مردمانی که به سوی ایشان فرود می‌خواهم رفت (نیچه — چونین گفت زرتشت)
یاد کن ای محمد که موسی شاگرد خویش را گفت: «می‌خواهم رفت بر دوام تا آن گه که دو دریا رسد به هم» (رشیدالدین میبدی — کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار)