زمان گذشته‌ی مطلق گزارشی دارای نمود مطلق (perfective) و وجه گزارشی (indicative) است. نمود مطلق از پیآمد داشتن کنش (نمود کامل) یا دامنه‌دار بودن کنش (نمود ناتمام) سخنی نمی‌گوید و تنها این آگاهی را می‌دهد که کنش در زمان گذشته به انجام رسیده. وجه گزارشی نشان می‌دهد که این زمان بر پایه‌ی نگرش و روی‌کرد ذهنی نیست و کنش را آن گونه که در جهان بیرون است گزارش می‌کند. «گذشته‌ی ساده» نام دقیقی برای این زمان نیست زیرا به نمود «مطلق» داشتن آن اشاره‌ای نمی‌کند. زمان گذشته‌ی مطلق فارسی کاربردهای مشترکی با زمان past simple انگلیسی دارد اما برابر آن نیست. نام انگلیسی این زمان فارسی از دید زبان‌شناسی نوین perfective past و از دید تاریخی، aorist است.
روش ساخت
زمان گذشته‌ی مطلق گزارشی بر پایه‌ی الگوی زیر ساخته می‌شود:
صرف مثبت
صرف فعل ساده‌ی «رفتن»
| من |
رفتم |
ما |
رفتیم |
| تو |
رفتی |
شما |
رفتید |
| او |
رفت |
ایشان |
رفتند |
صرف فعل مرکب «کار کردن»
| من |
کار کردم |
ما |
کار کردیم |
| تو |
کار کردی |
شما |
کار کردید |
| او |
کار کرد |
ایشان |
کار کردند |
صرف منفی
صرف منفی با افزودن «نه» پیش از بن گذشته ساخته می‌شود. در نگارش رایج، «نه» پیوسته به بن گذشته نوشته می‌شود:
صرف فعل ساده‌ی «رفتن»
| من |
نرفتم |
ما |
نرفتیم |
| تو |
نرفتی |
شما |
نرفتید |
| او |
نرفت |
ایشان |
نرفتند |
صرف فعل مرکب «کار کردن»
| من |
کار نکردم |
ما |
کار نکردیم |
| تو |
کار نکردی |
شما |
کار نکردید |
| او |
کار نکرد |
ایشان |
کار نکردند |
نمونه
- ایران به جام جهانی فوتبال راه یافت.
- بهای طلا به بالاترین حد خود در یک سال گذشته رسید.
- گفتگوها از سر گرفته شد.
- شماره‌ی جدید دوماهنامه‌ی «بخارا» منتشر شد.