گذشته‌ی ناتمام گزارشی

ویژگیها

دستور ساخت

صرف مثبت

صرف منفی

صرف منفی با قرار دادن پیش‌وند «ن» پیش از «می» ساخته می‌شود:

نمونه

• وقتی که بچه بودم از سگ می‌ترسیدم.
• مادرم قبلا در مدرسه فیزیک درس می‌داد.
• تا دو سال پیش در تهران زندگی می‌کردند.
• دیشب تا ساعت ده کار می‌کردیم.
• وقتی که ناهار می‌خوردیم، تلفن زنگ زد.
• فرعون هرگز اجازه نمی‌داد کسی موهایش را ببیند. او همیشه نوعی تاج یا سرپوش که به آن «نمس» می‌گفتند، بر سر می‌گذاشت.

این زمان برای بیان درخواستهای مؤدبانه نیز به کار می‌رود:

• می‌خواستم چیزی از شما بپرسم.

موردهای ویژه

فعلهای «بودن» و «داشتن» معمولا در نمود «ناتمام» صرف نمی‌شوند و به جای آن، نمود ساده به کار می‌رود:

• در شرکت بزرگی، برنامه‌نویس بود (به جای: برنامه‌نویس می‌بود)
• قم از خیلی سال قبل از عهد صفوی مرکز شیعیان بود (به جای: مرکز شیعیان می‌بود)
• در آن زمان حدود چهار ماه یا بیشتر بود که … (به جای: بیشتر می‌بود)

با این حال، هنگامی که می‌خواهیم پایستگی فعل برای مدتی را نشان بدهیم و بر آن تأکید بورزیم، یا هنگامی که با جمله‌های شرطی، آرزویی و مانند آن سر و کار داریم، از نمود ناتمام استفاده می‌شود:

• اگر می‌رفتم توی جاده باید مواظب دوشکای عراقیهایی می‌بودم که هر تحرکی را زیر نظر داشتند و نمی‌گذاشتند هیچ مهماتی به جلو برسد.
• اگر می‌خواستم بروم خواننده‌ی کلاسیک بشوم، حتما می‌بایستی که معلم می‌داشتم یا کسی که به من یاد بدهد.
• این اولین و آخرین یادگاری من از مردی‌ست که زمانی دوستش می‌داشتم.
• نمی‌دانم، شاید من همین باید می‌بودم که هستم و از موقعیت کنونی‌ام راضی‌ام.
• شاید اگر من و تو هم به جای آنها می‌بودیم …
• فکر می‌کنم می‌بایست محتاطتر می‌بودیم.

در دیگر زبانها

در زبان انگلیسی نمود ناتمام وجود ندارد. تمام زمانهای زبان فارسی که دارای نمود ناتمام هستند در زبان انگلیسی معادلی ندارند. در مثال زیر، برای هر دو منظور، انگلیسی از زبان گذشته‌ی ساده‌اش استفاده می‌کند زیرا زمان جداگانه‌ای برای بیان نمود ناتمام ندارد:

این زمان معادل «imparfait» فرانسوی، «pretérito imperfecto» اسپانیایی و «imperfetto» ایتالیایی‌ست.