زمان گذشتهی پیشین کامل پایای گزارشی دارای سویهی گزارشی (indicative) و نمودهای پیشین (pluperfect)، کامل (perfect) و پایا (imperfective) است. این زمان نشان میدهد که کنش پیش از کنشی دیگر در زمان گذشته آغاز گشته (نمود پیشین)، در بازهای از زمان گذشته پایدار و ماندگار بوده (نمود پایا) و با زمان حال پیوند دارد تا یا آن را بازگو کند یا نشان دهد که برآمد و پیآمدش تا زمان حال پابرجا است (نمود کامل). سویهی گزارشی نشان میدهد که این زمان بر پایهی نگرش و رویکرد ذهنی نیست و کنش را آن گونه که در جهان بیرون است گزارش میکند. نام انگلیسی این زمان imperfective pluperfect perfect است.
روش ساخت
زمان گذشتهی پیشین کامل پایا بر پایهی الگوی زیر ساخته میشود:
صرف مثبت
صرف فعل سادهی «رفتن»
من |
میرفته بودهام |
ما |
میرفته بودهایم |
تو |
میرفته بودهای |
شما |
میرفته بودهاید |
او |
میرفته بوده |
ایشان |
میرفته بودهاند |
صرف فعل مرکب «کار کردن»
من |
کار میکرده بودهام |
ما |
کار میکرده بودهایم |
تو |
کار میکرده بودهای |
شما |
کار میکرده بودهاید |
او |
کار میکرده بوده |
ایشان |
کار میکرده بودهاند |
صرف منفی
ریخت منفی گذشتهی پیشین کامل پایا با افزودن «نه» (na) پیش از «می» ساخته میشود. در نگارش رایج، «نه» پیوسته به «می» نوشته میشود. در فارسی معیار ایران، تلفظ «نه» پیش از «می» به ne دگرگون گشته.
صرف فعل سادهی «رفتن»
من |
نمیرفته بودهام |
ما |
نمیرفته بودهایم |
تو |
نمیرفته بودهای |
شما |
نمیرفته بودهاید |
او |
نمیرفته بوده |
ایشان |
نمیرفته بودهاند |
صرف فعل مرکب «کار کردن»
من |
کار نمیکرده بودهام |
ما |
کار نمیکرده بودهایم |
تو |
کار نمیکرده بودهای |
شما |
کار نمیکرده بودهاید |
او |
کار نمیکرده بوده |
ایشان |
کار نمیکرده بودهاند |
نمونه
- در توصیف و تصویر دیدهها و روایت شنیدهها و خیالبافتههایش زبانی بسیار روان داشت؛ آراسته به اصطلاحها و مثلها، و در شرح رویدادها و گزارش حال و فعل آدمها استاد بود، و من بعدها فهمیدم که در مکتب او شاگردی میکرده بودهام و نمیدانستهام.
- از روی تحقیقاتی که انجام دادم متوجه شدم اولین دلیل ضعف کشاورزی در ایران حملات متداولی بوده که از سوی بیگانگان به منظور ویران کردن سرزمینهای آباد صورت میگرفته بوده
- خرید و فروش غیر قانونی ارز از طریق کارتهای استیجاری انجام میشده بوده