زمان حال کامل استمراری گزارشی دارای وجه گزارشی (indicative) و نمودهای کامل (perfect) و استمراری (progressive) است. نمود استمراری نشان میدهد که کنش در بازهای از زمان در حال انجام بوده و نمود کامل، این کنش را به زمان حال پیوند میزند تا یا آن را بازگو کند یا نشان دهد که برآمد و پیآمدش تا زمان حال پابرجا است. وجه گزارشی نشان میدهد که این زمان بر پایهی نگرش و رویکرد ذهنی نیست و کنش را آن گونه که در جهان بیرون است گزارش میکند. نام انگلیسی این زمان present perfect progressive است. در دستور رایج، به این زمان «گذشتهی نقلی مستمر» یا «گذشتهی نقلی ملموس» میگویند اما اصطلاح «گذشتهی نقلی» با دستور زبانهای هندواروپایی همخوانی ندارد و نمود «کامل» داشتن این زمان را نشان نمیدهد.
روش ساخت
زمان حال کامل استمراری گزارشی بر پایهی الگوی زیر ساخته میشود:
فعل کمکی «داشتن» به زمان حال کامل |
فعل اصلی به زمان حال کامل پایا |
صرف مثبت
من | داشتهام میرفتهام | ما | داشتهایم میرفتهایم |
---|---|---|---|
تو | داشتهای میرفتهای | شما | داشتهاید میرفتهاید |
او | داشته میرفته | ایشان | داشتهاند میرفتهاند |
من | داشتهام کار میکردهام | ما | داشتهایم کار میکردهایم |
---|---|---|---|
تو | داشتهای کار میکردهای | شما | داشتهاید کار میکردهاید |
او | داشته کار میکرده | ایشان | داشتهاند کار میکردهاند |
ساختهای جایگزین
زمان حال کامل استمراری بیشتر در فارسی گفتاری به کار میرود. در زبان نوشتاری، از حال کامل پایا یا ساختهای استمراریسازی چون «در حال … بودن» و «مشغول … بودن» استفاده میگردد.
حال کامل استمراری | جایگزینهای آن در زبان نوشتاری |
---|---|
داشته کار میکرده | کار میکرده در حال کار کردن بوده مشغول کار کردن بوده سرگرم کار کردن بوده |
صرف منفی
نمود استمراری تنها هنگامی به کار میرود که بخواهیم از در انجام بودن کنشی سخن بگوییم. از این رو، زمان حال کامل استمراری صرف منفی ندارد و به جای آن، میتوان صرف منفی حال کامل پایا یا ساختهای استمراری را به کار برد.
حال کامل استمراری | جایگزینهای آن در زبان نوشتاری |
---|---|
کار نمیکرده در حال کار کردن نبوده مشغول کار کردن نبوده سرگرم کار کردن نبوده |
نمونه
- عصر مثل هر روز از مدرسه در آمده و با یک نفر دیگر از معلمها داشته میرفته که ماشین زیرش میگیرد (جلال آل احمد)
- دو تا بلوک سیمانی رو گذاشته بوده روی دوشش، داشته میبرده بالای ساختمون.
- یه نفر داشته میرفته جایی. ازش میپرسند کجا میری؟ میگه کارواش. بهش میگن پس ماشینت کو؟ میگه نزدیکه، پیاده میرم.
در دیگر زبانها
زمان حال کامل استمراری فارسی در راستای زمان present perfect progressive انگلیسی است اما با آن برابر نیست. برای ترجمهی فعلهای مثبت این زمان انگلیسی میتوان از حال کامل پایا، حال کامل استمراری یا ساختهای استمراری استفاده کرد. برای صرف منفی نیز میتوان همهی این گزینهها را مگر حال کامل استمراری که ریخت منفی ندارد، به کار برد.
انگلیسی | فارسی |
---|---|
He has been working | داشته کار میکرده کار میکرده در حال کار کردن بوده مشغول کار کردن بوده سرگرم کار کردن بوده |
He has been not working | کار نمیکرده در حال کار کردن نبوده مشغول کار کردن نبوده سرگرم کار کردن نبوده |