مادهی گذشتهی معلوم (به انگلیسی: past active participle) یکی از شش مادهی فعل در زبان فارسیست. این ماده با پسوند کردن «ه» (e) به بن گذشته ساخته میشود. به بیان دیگر، با گرفتن «ن» (an) از مصدر و افزودن «ه». از آنجا که باب پیشفرض فعل، باب «معلوم» است، میتوان به جای «مادهی گذشتهی معلوم» نام کوتاهتر «مادهی گذشته» را به کار برد.
مصدر | بن گذشته | مادهی گذشتهی معلوم |
---|---|---|
رفتن | رفت | رفته |
دیدن | دید | دیده |
بودن | بود | بوده |
نوشتن | نوشت | نوشته |
گذشتن | گذشت | گذشته |
در دستور رایج زبان فارسی، مادهی گذشتهی معلوم را «اسم مفعول»، «صفت مفعولی» یا «صفت فاعلی» مینامند اما همان گونه که در بخش مادههای فعل گفته شد، هیچ یک از این نامها مناسب نیستند.
ریخت منفی
ریخت منفی مادهی گذشتهی معلوم با پیشوند کردن «نه» (na) ساخته میشود.
ریخت مثبت | ریخت منفی |
---|---|
گفته | نگفته |
خوانده | نخوانده |
بازکرده | بازنکرده |
گاه، به ویژه در زبان ادبی، به جای «ن» (na)، پیشوند «نا» (nâ) به کار برده میشود.
ریخت مثبت | ریخت منفی |
---|---|
گفته | ناگفته |
خوانده | ناخوانده |
نوشته | نانوشته |
نموده | نانموده |
کاربردها
از میان مادههای فعل، تنها مادهی گذشتهی معلوم در ساخت زمان به کار میرود. از جمله، گذشتهی پیشین (رفته بودم، رفته بودی، …). مادهی گذشتهی معلوم به عنوان اسم و صفت نیز به کار میرود.
فعل | مادهی گذشتهی معلوم | نمونهی کاربرد |
---|---|---|
گذشتن | گذشته | روز گذشته گذشتههای دور |
بستن | بسته | پنجرهی بسته بستهی پستی |
فرستادن | فرستاده | فرستادهی چین |
گفتن | گفته ناگفته |
گفتههای بزرگان ناگفتهها |