طرز نوشتن «چون» در ترکیبها

در آیین نگارش کنونی زبان فارسی، به ترکیبهای «چنین، چنان، همچنین، آنچنان، ...» بر می‌خوریم. طرز صحیح نگارش این ترکیبها «چونین، چونان، همچونین، آنچونان، ...» است زیرا در قلب همه‌ی این ترکیبها، واژه‌ی «چون» قرار دارد. همان طور که «چون» را «چن» نمی‌نویسیم، در ترکیبها نیز نباید آن را به صورت «چن» بنویسیم.

نادرست نوشتن، سبب نادرست تلفظ کردن نیز گشته‌است. واژه‌ی «چون» در ترکیبها «چِن» (čen) خوانده می‌شود. برای مثال، «چِنین» (čenin) و «همچِنان» (hamčenân). برای نشان دادن گستردگی تأثیر این اشتباه‌نویسی، به آهنگ «یادگار دوست» از استاد شهرام ناظری اشاره می‌کنم که در مصرع «اما نه چنین زار که این بار افتاد»، استاد «چنین» را čenin می‌خوانند. این تلفظ اشتباه تا حدی رایج است که «چونین» نوشتن و čonin خواندن، ممکن است به نظر، غریب یا ادبی بیاید در حالی که تنها تلفظ صحیح همین است و «چن» (čen) در زبان فارسی وجود ندارد. در ادامه، به بررسی ترکیبهای مختلف «چون» می‌پردازیم. امید است با رعایت درست‌نویسی، بتوانیم درست‌خوانی این ترکیبها را جا بیندازیم.

ترکیب با حرفهای اشاره

از ترکیب «چون» با حرفهای اشاره‌ی «این» و «آن»، حرفهای اشاره‌ی مرکب زیر به وجود می‌آید:

ترکیبهای بالا با حرفهای اشاره‌ی «این» و «آن» ترکیب گشته و واژه‌های جدیدی را می‌آفرینند:

ترکیب با «هم»

یکی از کاربردهای حرف «هم»، افزودن «تأکید» به واژه‌ی پس از خود است. نمونه‌هایی از این کاربرد را می‌توانید در جدول زیر ببینید. برای رساندن معنای تأکید، از قید «دقیقا» استفاده می‌کنم اما می‌توان از قیدهای دیگری مانند «درست» نیز استفاده کرد:

«هم» با «چون» نیز ترکیب می‌گردد:

و نتیجه‌ی آن یعنی «همچون»، با حرفهای اشاره ترکیب گشته و واژه‌های جدیدی را می‌آفرینند: