سویهی فرمایشی از روی سویهی التزامی ساخته میشود با این تفاوت که دومشخص مفرد (تو) به جای شناسهی «ی» (î)و شناسهی تهی میگیرد. برای نمونه، حال مطلق التزامی «رفتن» در دومشخص مفرد «بروی» است اما حال مطلق فرمایشی آن «برو» میشود. در زبانهایی چون فرانسوی و اسپانیایی نیز، سویهی فرمایشی از سویهی التزامی گرفته میشود. زبان فارسی تنها یک زمان فرمایشی ندارد. دست کم، به شمار زمانهای التزامی میتوانیم زمان فرمایشی داشته باشیم. برای نمونه:
- غذایت را بخور (حال مطلق فرمایشی)
- تا من بر گردم غذایت را خورده باش (حال کامل فرمایشی)
به صورت منفی سویهی فرمایشی «نهی» و به صورت منفی دیگر سویهیها «نفی» گفته میشود. در اصل زبان فارسی، پیشوند نهی «م» (ma) است اما در فارسی امروز، این پیشوند محدود به زبان ادبی گردیده و نهی با پیشوند نفی یعنی «ن» (na) ساخته میشود:
امر | نهی (صرف اصیل) |
نهی (صرف امروزی) |
---|---|---|
برو | مرو | نرو |
بخور | مخور | نخور |
بنشین | منشین | ننشین |