گذشته‌ی مقدم پایای گزارشی | دستور فعل و زمانهای زبان فارسی

زمان گذشته‌ی مقدم پایای گزارشی دارای سویه‌ی گزارشی ^(indicative) و نمودهای مقدم ^(anterior) و پایا ^{(imperfective)} است. نمود پایا نشان می‌دهد که کنش در بازه‌ای از زمان گذشته پایدار و ماندگار بوده و نمود مقدم نشان می‌دهد که رخداد کنش پیش از هر کنش دیگری در آن بازه بوده. سویه‌ی گزارشی نشان می‌دهد که این زمان بر پایه‌ی نگرش و روی‌کرد ذهنی نیست و کنش را آن گونه که در جهان بیرون است گزارش می‌کند. نام انگلیسی این زمان imperfective anterior است. زمان گذشته‌ی مقدم پایا در فارسی امروز به کار نمی‌رود. دکتر جمال رضایی در کتاب «بررسی گویش بیرجند» صفحه‌ی ۲۶۸ از این زمان با نام «گذشته‌ی دورتر استمراری» یاد کرده‌اند.

روش ساخت

زمان گذشته‌ی مقدم پایا بر پایه‌ی الگوی زیر ساخته می‌شود:

می		ماده‌ی گذشته‌ی فعل اصلی		فعل کمکی «بودن» به زمان گذشته‌ی پیشین

صرف مثبت

صرف فعل ساده‌ی «رفتن»
من	می‌رفته بوده بودم	ما	می‌رفته بوده بودیم
تو	می‌رفته بوده بودی	شما	می‌رفته بوده بودید
او	می‌رفته بوده بود	ایشان	می‌رفته بوده بودند

صرف فعل مرکب «کار کردن»
من	کار می‌کرده بوده بودم	ما	کار می‌کرده بوده بودیم
تو	کار می‌کرده بوده بودی	شما	کار می‌کرده بوده بودید
او	کار می‌کرده بوده بود	ایشان	کار می‌کرده بوده بودند

صرف منفی

ریخت منفی گذشته‌ی مقدم پایا با افزودن «نه» (na) پیش از «می» ساخته می‌شود. در نگارش رایج، «نه» پیوسته به «می» نوشته می‌شود. در فارسی معیار ایران، تلفظ «نه» پیش از «می» به ne دگرگون گشته. بنا بر این، «نمی‌رفته …» به جای namîrafte به ریخت nemîrafte تلفظ می‌گردد.

صرف فعل ساده‌ی «رفتن»
من	نمی‌رفته بوده بودم	ما	نمی‌رفته بوده بودیم
تو	نمی‌رفته بوده بودی	شما	نمی‌رفته بوده بودید
او	نمی‌رفته بوده بود	ایشان	نمی‌رفته بوده بودند

صرف فعل مرکب «کار کردن»
من	کار نمی‌کرده بوده بودم	ما	کار نمی‌کرده بوده بودیم
تو	کار نمی‌کرده بوده بودی	شما	کار نمی‌کرده بوده بودید
او	کار نمی‌کرده بوده بود	ایشان	کار نمی‌کرده بوده بودند