صفت سنجش (صفت برتر، صفت تفضیلی) همانطور که از نامش پیداست، برای سنجیدن یک صفت میان اسمی با اسم دیگر به کار می‌رود. صفت سنجش لزوما نشانگر برتر بودن یا فضیلت داشتن نیست و سه درجه دارد:
- صفت سنجش بیشتری (comparativo di maggioranza)
- صفت سنجش برابری (comparativo di uguaglianza)
- صفت سنجش کمتری (comparativo di minoranza)
در زبان فارسی، تنها برای بیان بیشتری پس‌وند وجود دارد (بزرگتر، زیباتر، سخت‌تر) و حالتهای دیگر با قید و ساختارهای گوناگون بیان می‌شوند. برای ترجمه‌ی the comparative انگلیسی یا il comparativo ایتالیایی اصطلاحهای صفت برتر و صفت تفضیلی رایج هستند اما نگارنده آنها را مناسب نمی‌داند زیرا این نوع صفت درجه‌های دیگری غیر از برتری نیز دارد. نگارنده اصطلاح صفت سنجش را پیشنهاد داده و به کار می‌برد.
صفت سنجش بیشتری
برای بیان بیشتر بودن یک صفت از قید più (بیشتر) استفاده می‌شود.
| صفت ساده | صفت سنجش بیشتری |
|---|---|
| leggero سبک | più leggero سبکتر، بیشتر سبک |
| grande بزرگ | più grande بزرگتر، بیشتر بزرگ |
| piccolo کوچک | più piccolo کوچکتر، بیشتر کوچک |
برای سنجش الف و ب از حرف اضافه‌ی di استفاده می‌شود.
| الف | صفت سنجش بیشتری | di | ب |
| Milano è più grande di Genova میلان بزرگتر از جنوا است (میلان از جنوا بیشتر بزرگ است) |
صفت سنجش برابری
برای بیان برابری الف و ب از یکی از ساختارهای زیر استفاده می‌شود:
| الف | tanto | صفت ساده | quanto | ب |
| الف | così | صفت ساده | come | ب |
استفاده از tanto و così الزامی نیست و ساختارهای بالا به صورت زیر کوتاه می‌شوند:
| الف | صفت ساده | quanto | ب |
| الف | صفت ساده | come | ب |
| Luisa è così intelligente come Alberto لوییزا به باهوشی آلبرتو است لوییزا به اندازه‌ی آلبرتو باهوش است |
صفت سنجش کمتری
برای بیان کمتر بودن یک صفت از قید meno (کمتر) استفاده می‌شود.
| صفت ساده | صفت سنجش کمتری |
|---|---|
| grande بزرگ | meno grande کمتر بزرگ |
| difficile سخت | meno difficile کمتر سخت |
برای سنجش الف و ب از حرف اضافه‌ی di استفاده می‌شود.
| الف | صفت سنجش بیشتری | di | ب |
| La casa di Paolo è meno luminosa della mia خانه‌ی پائولو کمتر از خانه‌ی من نورگیر است خانه‌ی پائولو از خانه‌ی من کمتر نورگیر است |
هنگام ترجمه به فارسی توجه شود که meno luminosa به معنای کم‌نور بودن نیست. ممکن است خانه‌ی پائولو به اندازه‌ی کافی نورگیر باشد اما در قیاس با خانه‌ی دیگری میزان نورگیری آن کمتر باشد. به عنوان نمونه‌ای دیگر، هنگامی که برای یک آزمون از صفت meno difficile استفاده می‌کنیم، این به معنای سخت نبودن یا آسان بودن نیست. آزمون همچونان سخت به حساب می‌آید اما نسبت به آزمونی دیگر، درجه‌ی سختی آن کمتر است.